Een allergie is een overreactie van het immuunsysteem op normaal onschadelijke stoffen zoals pollen, huisstofmijt, voedsel of medicijnen. Deze allergische reacties kunnen variëren van milde symptomen zoals niezen en jeuk tot ernstige reacties zoals anafylaxie. Anti-allergiemiddelen zijn geneesmiddelen die specifiek ontwikkeld zijn om deze allergische reacties te voorkomen of te behandelen.
De werking van anti-allergiemiddelen berust op verschillende mechanismen. Het belangrijkste mechanisme is het blokkeren van histamine, een stof die vrijkomt bij allergische reacties en verantwoordelijk is voor symptomen zoals jeuk, zwelling en roodheid. Antihistaminica blokkeren de histaminereceptoren en voorkomen zo deze vervelende symptomen. Daarnaast hebben veel anti-allergiemiddelen ontstekingsremmende eigenschappen die helpen bij het verminderen van zwelling en irritatie.
Er bestaat een belangrijk onderscheid tussen preventieve en behandelende anti-allergiemiddelen. Sommige medicijnen werken het beste wanneer ze regelmatig gebruikt worden om allergische reacties te voorkomen, terwijl andere effectief zijn voor de acute behandeling van reeds optredende symptomen.
Antihistaminica zijn de meest voorgeschreven anti-allergiemiddelen en worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën op basis van hun eigenschappen en bijwerkingen.
Deze oudere antihistaminica kunnen slaperigheid veroorzaken omdat ze de bloed-hersenbarrière passeren. Tot deze groep behoren:
Deze nieuwere medicijnen veroorzaken minder slaperigheid en zijn vaak de eerste keuze voor dagelijks gebruik. Voorbeelden zijn desloratadine (Aerius), levocetirizine (Xyzal) en bilastine (Bilaxten).
De werkingsduur varieert van 4-6 uur voor oudere middelen tot 24 uur voor moderne preparaten. Tweede generatie antihistaminica bieden het voordeel van eenmaal daags innemen zonder beïnvloeding van de dagelijkse activiteiten, terwijl eerste generatie middelen effectiever kunnen zijn bij ernstige symptomen.
Corticosteroïd nasale sprays behoren tot de meest effectieve behandelingen voor allergische rhinitis en zijn in België beschikbaar op voorschrift en vrij verkrijgbaar. Fluticason, verkrijgbaar onder de merknamen Avamys en Flixonase, biedt langdurige verlichting van nasale symptomen. Mometason (Nasonex) wordt vaak aanbevolen vanwege de minimale bijwerkingen en eenmaal daagse toediening. Beclometason is een bewezen effectief alternatief voor patiënten die gevoelig zijn voor andere corticosteroïden.
Azelastine (Allergodil) werkt snel tegen jeuk, niezen en verstopte neus. Deze nasale spray combineert antihistamine werking met ontstekingsremmende eigenschappen en biedt binnen 15 minuten verlichting van allergische klachten.
Voor rode, jeukende ogen door allergieën zijn verschillende oogdruppels beschikbaar. Ketotifen oogdruppels werken zowel preventief als symptomatisch tegen allergische conjunctivitis. Cromoglicaat oogdruppels stabiliseren mastcellen en voorkomen het vrijkomen van histamine, waardoor ze ideaal zijn voor preventieve behandeling.
Natriumcromoglicaat is een mastcelstabilisator die het vrijkomen van histamine en andere ontstekingsmediatoren voorkomt. Dit geneesmiddel werkt preventief door de allergische reactie al in een vroeg stadium te blokkeren. In tegenstelling tot antihistamines die symptomen bestrijden nadat de allergische reactie is opgetreden, voorkomt cromoglicaat de reactie zelf.
Voor optimaal effect moet natriumcromoglicaat regelmatig en bij voorkeur vóór blootstelling aan allergenen worden gebruikt. Het is bijzonder effectief bij seizoensgebonden allergieën wanneer de behandeling enkele weken voor het pollenseizoen wordt gestart. De werkzaamheid neemt toe bij langdurig gebruik.
Cromoglicaat is geschikt voor langdurig gebruik zonder gewenning of verminderde werkzaamheid. Het heeft een uitstekend veiligheidsprofiel en kan zelfs bij kinderen en zwangere vrouwen worden toegepast onder medisch toezicht.
Bij ernstige allergische reacties kunnen orale corticosteroïden zoals prednisolon en methylprednisolon noodzakelijk zijn. Deze krachtige ontstekingsremmers werken systemisch en bieden snelle verlichting bij acute allergische episoden die niet reageren op standaardbehandelingen.
Systemische corticosteroïden worden voorgeschreven bij ernstige astma-aanvallen, gegeneraliseerde allergische reacties en wanneer topicale behandelingen onvoldoende effect hebben. Bijwerkingen kunnen gewichtstoename, verhoogde bloedsuiker en verminderde weerstand omvatten. Bij kortdurende behandeling (minder dan 10 dagen) zijn ernstige bijwerkingen zeldzaam, maar langdurig gebruik vereist medische begeleiding vanwege risico's op osteoporose en bijniersuppressie.
Raadpleeg onmiddellijk een arts bij tekenen van anafylaxie, ernstige ademhalingsproblemen of wanneer symptomen verslechteren ondanks behandeling. Corticosteroïden mogen nooit abrupt gestopt worden na langdurig gebruik.
Voor hooikoorts zijn nasale corticosteroïden en niet-sederende antihistaminica eerste keuze. Bij huisdierallergie helpen antihistaminica en luchtwegfiltering, terwijl voedselallergieën vermijding en noodmedicatie vereisen. Oogdruppels bieden gerichte verlichting bij allergische conjunctivitis.
Kinderen onder 6 jaar hebben aangepaste doseringen nodig. Tijdens zwangerschap zijn loratadine en cetirizine veiligere keuzes dan oudere antihistaminica. Ouderen moeten voorzichtig zijn met sederende middelen vanwege valrisico's.
Raadpleeg een arts wanneer symptomen langer dan een week aanhouden, bij ademhalingsproblemen of wanneer dagelijkse activiteiten worden belemmerd.
