Obesitas, ook wel zwaarlijvigheid genoemd, is een chronische aandoening waarbij er sprake is van een overmatige ophoping van lichaamsvet. De diagnose obesitas wordt gesteld aan de hand van de Body Mass Index (BMI), berekend door het lichaamsgewicht in kilogrammen te delen door de lengte in meters in het kwadraat. Bij volwassenen spreekt men van obesitas vanaf een BMI van 30 kg/m².
De oorzaken van obesitas zijn complex en multifactorieel. Genetische predispositie speelt een rol, maar ook levensstijlfactoren zoals een energierijk voedingspatroon, gebrek aan beweging en stress zijn belangrijke factoren. Hormonale stoornissen kunnen eveneens bijdragen aan gewichtstoename. Obesitas verhoogt het risico op type 2 diabetes, hart- en vaatziekten, slaapapneu en bepaalde vormen van kanker. In België heeft ongeveer 17% van de volwassen bevolking obesitas, met een stijgende trend de afgelopen jaren.
Anti-obesitas medicijnen worden enkel voorgeschreven wanneer levensstijlaanpassingen onvoldoende effect hebben gehad. Ze komen in aanmerking bij een BMI ≥30 kg/m² of bij een BMI ≥27 kg/m² in combinatie met gewichtsgerelateerde comorbiditeiten zoals diabetes of hypertensie.
Er bestaan verschillende types anti-obesitas medicamenten die op verschillende manieren werken. Sommige onderdrukken de eetlust door in te werken op verzadigingssignalen in de hersenen, terwijl andere de opname van vetten uit de voeding remmen. Moderne medicijnen zoals GLP-1 receptoragonisten vertragen de maaglediging en verhogen het verzadigingsgevoel.
Medicamenteuze behandeling is nooit een op zichzelf staande oplossing. Een succesvolle behandeling vereist altijd combinatie met een energiebeperkt dieet, verhoogde fysieke activiteit en gedragstherapie. Regelmatige medische follow-up is essentieel voor monitoring van gewichtsverlies, bijwerkingen en aanpassing van de behandeling. Patiënten moeten onder begeleiding van een arts blijven voor optimale resultaten en veiligheid.
In België zijn verschillende medicijnen beschikbaar voor de behandeling van obesitas. Orlistat, verkrijgbaar onder de merknamen Xenical en Alli, werkt door de opname van vetten in de darmen te blokkeren. De standaard dosering is 120mg driemaal daags bij de maaltijden. Dit medicament is zowel op voorschrift als in lagere dosering vrij verkrijgbaar.
GLP-1 receptor agonisten zoals Saxenda (liraglutide) en Wegovy (semaglutide) zijn nieuwere medicijnen die het verzadigingsgevoel verhogen en de maagontlediging vertragen. Deze injecties zijn uitsluitend op voorschrift verkrijgbaar en worden voorgeschreven bij een BMI ≥30 of ≥27 met comorbiditeiten.
De terugbetaling door de Belgische ziekteverzekering varieert per medicament en indicatie. Belangrijke contraindicaties omvatten:
Veel voorkomende bijwerkingen zijn gastro-intestinale klachten bij orlistat en misselijkheid bij GLP-1 agonisten. Regelmatige medische controle is essentieel.
Voedingssupplementen kunnen een ondersteunende rol spelen bij gewichtsbeheersing. Natuurlijke supplementen zoals groene thee-extract, garcinia cambogia en chitosan worden vaak gebruikt, hoewel de wetenschappelijke bewijskracht beperkt is. Deze producten zijn vrij verkrijgbaar in Belgische apotheken.
Vezelrijke supplementen zoals glucomannan en psyllium helpen het verzadigingsgevoel te verhogen en kunnen de eetlust verminderen. Deze natuurlijke vezels zwellen op in de maag en vertragen de maagontlediging.
Metabolisme ondersteunende supplementen bevatten vaak cafeïne, groene koffie-extract of L-carnitine. Proteïneshakes en maaltijdvervangers kunnen nuttig zijn voor portiecontrole en het behouden van spiermassa tijdens gewichtsverlies.
Het is belangrijk te benadrukken dat supplementen het beste werken in combinatie met een gezond dieet en regelmatige beweging. Raadpleeg altijd uw apotheker voor persoonlijk advies.
Een succesvolle aanpak van obesitas begint met duurzame aanpassingen in uw dagelijkse routine. Een evenwichtig voedingspatroon met minder verwerkte producten en meer verse groenten, fruit en volkoren producten vormt de basis. Combineer dit met regelmatige fysieke activiteit - zelfs 30 minuten wandelen per dag kan al een significant verschil maken voor uw gewichtsverlies en algemene gezondheid.
Gewichtsverlies is niet alleen een fysieke uitdaging, maar ook een mentale. Stress kan leiden tot emotioneel eten en gewichtstoename. Zorg voor voldoende slaap (7-9 uur per nacht) en ontwikkel gezonde copingstrategieën zoals ontspanningsoefeningen of mindfulness. Uw huisarts, apotheker of diëtist kunnen waardevolle ondersteuning bieden bij het ontwikkelen van een persoonlijk behandelplan.
Begin met een eerlijke analyse van uw huidige gewoonten door een voedingsdagboek bij te houden gedurende twee weken. Noteer wat, wanneer en waarom u eet. Dit helpt bij het herkennen van patronen en triggers zoals verveling, stress of bepaalde situaties die tot overeten leiden. Bespreek deze bevindingen met uw apotheker voor gepersonaliseerd advies.
Het voorkomen van het jojo-effect vraagt om een geleidelijke, duurzame benadering. Vermijd crash-diëten en focus op levensstijlveranderingen die u lang kunt volhouden. Neem contact op met uw arts of apotheker wanneer u meer dan twee weken geen gewichtsverlies ervaart, bijwerkingen ondervindt van supplementen, of worstelt met motivatie.
