Hormonen zijn chemische boodschappers die door verschillende klieren in ons lichaam worden geproduceerd en via de bloedbaan naar specifieke doelorganen worden getransporteerd. Deze vitale stoffen spelen een cruciale rol bij het reguleren van talloze lichaamsprocessen, waaronder groei, metabolisme, voortplanting, stemming en slaap-waakritme.
Er bestaan drie hoofdtypes hormonen:
Een gezonde hormonale balans is essentieel voor optimaal functioneren van het lichaam. Wanneer deze balans verstoord raakt door ziekte, veroudering of andere factoren, kan hormoontherapie noodzakelijk zijn. Dit kan helpen om tekorten aan te vullen, overproductie te remmen of hormonale cycli te herstellen, waardoor symptomen verminderen en de levenskwaliteit verbetert.
De schildklier, een vlindervormige klier in de hals, produceert hormonen die de stofwisseling, hartslag, lichaamstemperatuur en energieniveau reguleren. Schildklieraandoeningen komen veelvuldig voor en kunnen het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden.
Hypothyreoïdie (onderactieve schildklier) veroorzaakt symptomen zoals vermoeidheid, gewichtstoename, depressie en koude-intolerantie. Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) leidt daarentegen tot gewichtsverlies, hartkloppingen, nervositeit en warmte-intolerantie.
Voor behandeling van hypothyreoïdie zijn verschillende medicijnen beschikbaar, waaronder Levothyroxine (verkrijgbaar als Euthyrox en L-Thyroxine Christiaens) en Liothyronine (Cytomel). Deze synthetische schildklierhormonen helpen de hormonale balans te herstellen. Regelmatige controle door bloedonderzoek is essentieel om de juiste dosering te bepalen en bij te stellen.
Oestrogeen en progesteron zijn de belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen die de menstruatiecyclus, vruchtbaarheid en vele andere lichaamsfuncties reguleren. Deze hormonen spelen een cruciale rol tijdens de puberteit, vruchtbare jaren en menopauze.
Testosteron is het primaire mannelijke geslachtshormoon dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van mannelijke geslachtskenmerken, spiermassa, botdichtheid en libido. Bij androgeen tekort kunnen mannen hormoonvervangende behandelingen krijgen.
In België zijn verschillende vormen van hormonale anticonceptie beschikbaar:
Tijdens de menopauze daalt de productie van vrouwelijke hormonen, wat kan leiden tot onaangename symptomen. Hormoonvervangende therapie (HRT) kan helpen deze klachten te verlichten. In België zijn verschillende HRT-preparaten beschikbaar, zowel als tabletten, gels als pleisters, die onder medisch toezicht worden voorgeschreven.
Insuline is een essentieel hormoon dat de bloedsuikerspiegel reguleert door glucose uit het bloed naar de cellen te transporteren. Bij diabetes type 1 produceert het lichaam geen insuline, terwijl bij type 2 diabetes de insulinewerking verminderd is of onvoldoende insuline wordt aangemaakt.
Voor diabetespatiënten zijn verschillende insulinepreparaten beschikbaar:
Voor type 2 diabetes zijn ook orale medicijnen beschikbaar, waaronder Metformine als eerstekeuze behandeling en nieuwere medicijnen zoals Januvia. Regelmatige bloedsuikercontrole blijft essentieel voor optimale diabeteszorg, ongeacht het type behandeling.
De bijnieren zijn kleine maar essentiële klieren die zich boven de nieren bevinden. Deze klieren produceren verschillende levenswichtige hormonen die een cruciale rol spelen in de regulatie van het metabolisme, de bloeddruk, het immuunsysteem en de stressrespons van het lichaam.
Cortisol, ook wel het "stresshormoon" genoemd, helpt het lichaam om te gaan met stress en reguleert de bloedsuikerspiegel. Aldosteron daarentegen is verantwoordelijk voor de regulatie van de natrium- en kaliumbalans in het lichaam, wat direct invloed heeft op de bloeddruk en vochthuishouding.
In de Belgische farmacie zijn verschillende synthetische corticosteroïden beschikbaar voor therapeutische doeleinden. De meest voorgeschreven preparaten omvatten:
Corticosteroïden worden voorgeschreven bij verschillende aandoeningen zoals reumatoïde artritis, astma, inflammatoire darmziekten, huidaandoeningen en auto-immuunziekten. Ze werken door ontstekingsreacties te onderdrukken en het immuunsysteem te moduleren.
Langdurig gebruik van corticosteroïden kan leiden tot verschillende bijwerkingen zoals gewichtstoename, verhoogde bloedsuiker, botontkalking, verhoogde infectiegevoeligheid en stemmingswisselingen. Regelmatige medische controle is daarom essentieel tijdens de behandeling.
Het plotseling stoppen met corticosteroïden na langdurig gebruik kan gevaarlijk zijn en een bijnierschorscrisis veroorzaken. Een geleidelijke dosisvermindering onder medisch toezicht is altijd noodzakelijk om de bijnieren de kans te geven hun natuurlijke hormonproductie te hervatten.
Groeihormoon speelt een essentiële rol in de lichamelijke ontwikkeling van kinderen en het behoud van spiermassa en botdichtheid bij volwassenen. Bij tekorten kan hormoonsuppletie noodzakelijk zijn onder strikte medische begeleiding door gespecialiseerde endocrinologen.
In België zijn erkende groeihormoonpreparaten beschikbaar zoals Genotropin en Humatrope. Deze geneesmiddelen zijn alleen verkrijgbaar op medisch voorschrift en vereisen nauwkeurige dosering en regelmatige monitoring van de behandelingseffecten.
Naast groeihormoon zijn er verschillende andere hormonale preparaten beschikbaar in Belgische apotheken:
Hormonale behandelingen vereisen vrijwel altijd begeleiding door gespecialiseerde artsen zoals endocrinologen, kinderneurologen of internisten. Deze specialisten kunnen de juiste diagnose stellen, de behandeling monitoren en eventuele bijwerkingen tijdig signaleren.
Patiënten die hormonale therapieën ondergaan, hebben regelmatige laboratoriumcontroles en medische evaluaties nodig. Dit zorgt voor optimale dosisaanpassingen en vroegtijdige detectie van mogelijke complicaties, waardoor de veiligheid en effectiviteit van de behandeling gewaarborgd blijft.
