HIV (Human Immunodeficiency Virus) is een virus dat het immuunsysteem van het menselijk lichaam aantast. Het virus richt zich specifiek op CD4+ T-cellen, die een cruciale rol spelen in de bescherming tegen infecties en ziekten. Wanneer HIV niet wordt behandeld, kan het leiden tot AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome), het eindstadium van de HIV-infectie waarbij het immuunsysteem ernstig is verzwakt.
Het belangrijke verschil tussen HIV en AIDS is dat HIV de virusinfectie zelf betreft, terwijl AIDS het syndroom is dat ontstaat wanneer het immuunsysteem zodanig is aangetast dat opportunistische infecties en bepaalde kankers kunnen optreden. Met moderne behandelingen kunnen mensen met HIV een normaal leven leiden zonder ooit AIDS te ontwikkelen.
HIV wordt voornamelijk overgedragen via onbeschermd seksueel contact, het delen van besmette naalden, van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding, en via besmet bloed. Vroege detectie is essentieel voor een succesvolle behandeling en om verdere verspreiding te voorkomen.
In België zijn verschillende HIV-testmethoden beschikbaar, elk met specifieke kenmerken en betrouwbaarheidsniveaus. De keuze van test hangt af van verschillende factoren zoals urgentie, nauwkeurigheid en persoonlijke voorkeur.
De vensterperiode - de tijd tussen infectie en detecteerbaarheid - varieert per testtype. Moderne laboratoriumtesten kunnen HIV detecteren na 2-4 weken, terwijl sneltesten meestal 6-12 weken nodig hebben. Voor betrouwbare resultaten is het belangrijk deze periode te respecteren.
HIV-testen kunnen anoniem worden uitgevoerd bij CAW's (Centrum Algemeen Welzijnswerk), ELISA-testcentra, en bepaalde ziekenhuizen. Huisartsen bieden ook discrete testing aan. Positieve sneltestresultaten vereisen altijd bevestiging door laboratoriumonderzoek.
Antiretrovirale therapie (ART) vormt de hoeksteen van HIV-behandeling en bestaat uit een combinatie van medicijnen die de virusvermenigvuldiging remmen. Door verschillende klassen antiretrovirale geneesmiddelen te combineren, wordt het virus effectief onderdrukt en kan het immuunsysteem zich herstellen.
In België zijn verschillende moderne HIV-combinatiemedicijnen beschikbaar die meerdere werkzame stoffen in één tablet verenigen:
Deze medicijnen werken via verschillende mechanismen: nucleoside reverse transcriptase remmers (NRTI's), non-nucleoside reverse transcriptase remmers (NNRTI's), integrase strand transfer inhibitors (INSTI's) en proteaseremmer. Therapietrouw is cruciaal voor behandelsucces en voorkomt resistentieontwikkeling. Mogelijke bijwerkingen variëren per medicijn en kunnen gastro-intestinale klachten, hoofdpijn of nierfunctiestoornissen omvatten.
PrEP is een preventieve behandeling voor HIV-negatieve personen met verhoogd infectierisico, zoals mannen die seks hebben met mannen, personen met HIV-positieve partners, of mensen met wisselende seksuele contacten. Deze medicatie vermindert het HIV-infectierisico met meer dan 95% bij correcte toepassing.
In België zijn twee PrEP-opties beschikbaar: Truvada (Emtricitabine/Tenofovir) en Descovy (Emtricitabine/Tenofovir alafenamide). Descovy heeft minder bijwerkingen op nieren en botten. PrEP vereist dagelijkse inname en regelmatige medische controles elke drie maanden, inclusief HIV-testen en nierfunction monitoring.
De Belgische ziekteverzekering vergoedt PrEP volledig voor risicogroepen na medische evaluatie. Begeleiding door gespecialiseerde centra zorgt voor optimale behandeling en continue risicobeoordeling.
Leven met HIV is tegenwoordig volledig anders dan enkele decennia geleden. Met moderne behandelingen kunnen HIV-positieve personen een normale levensverwachting en kwaliteit van leven bereiken. Het belangrijkste principe is "ondetecteerbaar = niet overdraagbaar" (U=U), wat betekent dat wanneer het virus door medicatie onderdrukt wordt, er geen risico bestaat op overdracht naar partners.
Voor zwangere vrouwen met HIV bestaat er uitstekende begeleiding om overdracht naar het kind te voorkomen. Een gezonde levensstijl met uitgebalanceerde voeding, regelmatige beweging en beperkt alcoholgebruik ondersteunt de behandeling optimaal.
Mentale gezondheid verdient speciale aandacht, waarbij professionele ondersteuning beschikbaar is. Werkgevers mogen niet discrimineren op basis van HIV-status, en regelmatige medische controles zorgen ervoor dat de behandeling effectief blijft en de gezondheid gemonitord wordt.
België biedt uitgebreide preventie- en ondersteuningsdiensten voor HIV. Naast medicamenteuze preventie zoals PrEP zijn veilige seks praktijken essentieel, inclusief correct condoomgebruik en regelmatige testing. Naaldenuitwisselingsprogramma's zijn beschikbaar voor gebruikers van injectiedrugs.
HIV-positieve personen hebben wettelijke bescherming tegen discriminatie en recht op confidentiële zorgverlening. Het Belgische gezondheidssysteem voorziet in terugbetaling van HIV-medicatie en behandeling. Aanvullende financiële ondersteuning is mogelijk via verschillende sociale voorzieningen en patiëntenorganisaties die begeleiding bieden bij het navigeren door het zorgsysteem.
