Cholesterol is een vetachtige stof die van nature voorkomt in alle cellen van ons lichaam en essentieel is voor verschillende lichaamsfuncties. Het speelt een cruciale rol bij de productie van hormonen, vitamine D en galzuren die nodig zijn voor de vertering van vetten. Hoewel ons lichaam zelf cholesterol aanmaakt, krijgen we ook cholesterol binnen via voeding.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol: LDL (Low Density Lipoprotein) en HDL (High Density Lipoprotein). LDL wordt vaak 'slecht cholesterol' genoemd omdat het cholesterol naar de slagaders transporteert en daar afzettingen kan veroorzaken. HDL daarentegen staat bekend als 'goed cholesterol' omdat het overtollig cholesterol uit de bloedvaten haalt en naar de lever transporteert voor afbraak.
In België gelden de volgende streefwaarden: totaal cholesterol onder 5,0 mmol/L, LDL onder 3,0 mmol/L en HDL boven 1,0 mmol/L voor mannen en 1,2 mmol/L voor vrouwen. Risicofactoren voor verhoogd cholesterol zijn onder andere erfelijkheid, ongezonde voeding, gebrek aan beweging, overgewicht, roken en bepaalde medische aandoeningen zoals diabetes.
Hoog cholesterol wordt vaak 'de stille moordenaar' genoemd omdat het meestal geen duidelijke symptomen veroorzaakt. Veel mensen weten niet dat ze verhoogde cholesterolwaarden hebben totdat er complicaties optreden. In zeldzame gevallen van extreem hoog cholesterol kunnen wel enkele waarschuwingssignalen optreden.
Bij zeer hoge cholesterolwaarden kunnen de volgende symptomen optreden:
De enige betrouwbare manier om cholesterolwaarden te bepalen is via een bloedtest. In België wordt aangeraden om vanaf 40 jaar regelmatig de cholesterolwaarden te laten controleren. Voor mensen met risicofactoren kan eerder screenen noodzakelijk zijn. De huisarts kan doorverwijzen naar een specialist wanneer de waarden te hoog zijn of wanneer er sprake is van familiaire hypercholesterolemie.
In België zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar voor het verlagen van cholesterol, elk met specifieke werkingsmechanismen en toepassingen.
Statines vormen de eerste keuze bij cholesterolverlaging en zijn ruim beschikbaar in Belgische apotheken. De meest voorgeschreven statines zijn atorvastatine, simvastatine en rosuvastatine. Deze medicijnen blokkeren een enzym dat betrokken is bij cholesterolproductie in de lever, waardoor het LDL-cholesterol effectief daalt.
Ezetimibe werkt door cholesterolopname in de darm te verminderen en wordt vaak gecombineerd met statines voor extra effect. PCSK9-remmers zijn nieuwere, zeer effectieve medicijnen die via injectie worden toegediend bij ernstige gevallen. Fibraten zijn vooral nuttig bij hoge triglyceriden en worden soms in combinatie met statines gebruikt.
De meeste cholesterolverlagende medicijnen in België vereisen een medisch voorschrift en zijn terugbetaald onder bepaalde voorwaarden. Sommige voedingssupplementen met cholesterolverlagende eigenschappen zijn vrij verkrijgbaar, maar hebben een beperktere werking dan voorschriftmedicatie.
De juiste dosering wordt door uw arts bepaald op basis van uw cholesterolwaarden en risicoprofiel. Statines worden meestal 's avonds ingenomen omdat cholesterolproductie 's nachts het hoogst is. Neem medicijnen altijd op hetzelfde tijdstip voor optimale werking.
Mogelijke bijwerkingen omvatten spierpijn, maagklachten en in zeldzame gevallen leverproblemen. Regelmatige bloedcontroles zijn essentieel om de effectiviteit te monitoren en bijwerkingen vroegtijdig te detecteren. Neem contact op met uw arts bij ongewone klachten en stop nooit plotseling met uw medicatie zonder medisch advies.
Voor mensen die hun cholesterolgehalte op natuurlijke wijze willen ondersteunen, zijn er verschillende supplementen beschikbaar in België. Deze kunnen een waardevolle aanvulling zijn op een gezonde levensstijl.
Plantaardige stanolen en sterolen zijn natuurlijke stoffen die de opname van cholesterol in de darmen kunnen verminderen. Ze zijn verkrijgbaar als supplementen en worden ook toegevoegd aan bepaalde voedingsproducten zoals margarine en yoghurtdrankjes.
Omega-3 vetzuren uit visolie kunnen helpen bij het verlagen van triglyceriden en ondersteunen de cardiovasculaire gezondheid. Rode rijstgist bevat natuurlijk voorkomende monacolinen die vergelijkbaar werken als statines, terwijl artisjokkextract de vetvertering kan ondersteunen.
Een aangepaste levensstijl vormt de basis voor een gezond cholesterolgehalte. Door bewuste keuzes in voeding en dagelijkse gewoonten kunt u uw cholesterolwaarden positief beïnvloeden.
Een cholesterolarm dieet richt zich op het verminderen van verzadigde vetten en transvetten, terwijl de inname van vezels wordt verhoogd. Dit helpt niet alleen bij het verlagen van het LDL-cholesterol, maar ondersteunt ook de algehele cardiovasculaire gezondheid.
Kies voor voedingsmiddelen rijk aan oplosbare vezels zoals havermout, bonen en fruit. Vette vis zoals zalm en makreel leveren waardevolle omega-3 vetzuren. Vermijd processedvoeding, frituur en producten met veel verzadigde vetten zoals roomboter en vleeswaren.
Regelmatige fysieke activiteit verhoogt het HDL-cholesterol en helpt bij gewichtsbeheersing. Streef naar minimaal 150 minuten matige beweging per week, zoals wandelen, fietsen of zwemmen. Een gezond gewicht vermindert de belasting op het cardiovasculaire systeem.
